Tandenknarsen (bruxisme)

Bruxisme is een aandoening waarbij de kauwspieren — voornamelijk de masseter en soms ook de temporalis — onbewust en overmatig aangespannen worden. Dit kan zich uiten in tandenknarsen (met hoorbare wrijving van de tanden) of kaakklemmen (zonder geluidsproductie), zowel ’s nachts als overdag.

De overactiviteit van deze spieren veroorzaakt niet alleen functionele klachten, maar kan ook structurele schade geven aan tanden, kaken of het kaakgewricht (TMJ).

Typische symptomen die wijzen op bruxisme zijn:

• Pijn of spanning in de kaakregio, vooral bij het ontwaken
• Overgevoeligheid van de kauwspieren bij aanraking of kauwen
• Spanningshoofdpijn die uitstraalt naar slapen of achterhoofd
• Gevoel van vermoeidheid in de kaken bij het opstaan
• Overmatige slijtage of splintervorming van de tanden
• Een visueel bredere kaaklijn bij chronische overbelasting van de masseter

Omdat deze klachten vaak onbewust ontstaan tijdens de slaap of in stressvolle periodes, wordt bruxisme niet altijd meteen herkend. Een gerichte aanpak van de spieractiviteit kan helpen om de klachten te verminderen en schade te beperken.

Tandenknarsen (bruxisme) ontstaat door een verhoogde en vaak onbewuste activiteit van de kauwspieren, meestal zonder dat er een functionele kauwbehoefte is. De exacte oorzaak is multifactorieel en verschilt per patiënt.

Belangrijke oorzakelijke factoren zijn:

• Stress en emotionele spanning

  Chronische stress, piekergedrag of emotionele belasting kunnen leiden tot onbewuste spierspanning, zowel overdag als tijdens de slaap.

• Verstoorde slaapkwaliteit

  Bruxisme treedt vaak op tijdens lichte slaapfasen of micro-arousals. Slaapstoornissen zoals apneu of rusteloze slaap kunnen de kans verhogen.

• Verhoogde neurogene prikkelbaarheid

  Een verhoogde activiteit in het centrale zenuwstelsel kan leiden tot een verhoogde tonus van de kauwspieren, zelfs in rust.

• Aangeleerde gewoonte of posturale spanning

  Herhaaldelijk klemmen of bijten, vaak als copingmechanisme, kan leiden tot blijvende overactiviteit van de masseter.

Hoewel de oorzaak vaak niet eenduidig te bepalen is, is het verlagen van de spierspanning via gerichte behandeling een effectieve manier om de klachten te verminderen en verdere schade aan het gebit of kaakgewricht te voorkomen.